top of page
Prvi Srpski kapitalisti: Đorđe Vajfert
Pune tri decenije nakon što je Srbija stekla međunarodnu i političku nezavisnost na Balkanskom kongresu 1878. godine njen međunarodni ekonomski položaj zavisio je isključivo od izvoza poljoprivrednih proizvoda u susednu Austro-Ugarsku kraljevinu.
Prihodi od srpskog izvoza u moćnu Kraljevinu učestvuju prosečno sa 80% u ukupnom prihodu od izvoza sve do 1905. godine.
Nakon promeme vlade i dinastije 1903. godine, dolazi i do drugačije orijentacije srpske spoljne i privredne politike tako da se otpočinje sa reorganizacijom trgovine, prodaje i saobraćaja.
Istovremeno sa izgradnjom saobraćajnog sistema, jačanjem kontrole kvaliteta i smišljenog reklamiranja
domaćih proizvoda, Srbija preuzima mere intenziviranja robnog prometa.
Tek u periodu carinskog (svinjskog) rata između Kraljevine Srbije Austrougarske monarhije od
12. januara 1906. godine, srpska industrija doživljava veliki uzlet tako da je skoro polovina svih fabrika
nastalih pre Prvog svetskog rata osnovano posle 1906. godine.
Uz jačanje industrije rađa se i sve veći broj krupnih kapitalista među kojima je svakako vodeću ulogu imao Đorđe Vajfert, jedan od najvećih srpskih industrijalaca ikad.
Đorđe Vajfert (Georg Weifert, 1850 – 1937) rođen je u Pančevu u imućnoj nemačkoj porodici industrijalaca od oca Ignjata i majke Ane.
Bio je jedan od najvećih industrijalaca u tadašnjoj Srbiji. Postaje guverner Narodne banke Kraljevine Srbije a kasnije i Jugoslavije. Osnivač je modernog rudarstva u Srbiji.
Bio je vlasnik nekoliko rudnika, pivare ali i veliki dobrotvor, zaista darežljivi mecena kulturnih
i humanih ustanova i veliki prijatelj nauke.
Voleo je numizmatiku pa je sakupljao stari novac. Đorđe je odrastao u poslovnom okruženju jer je njegov deda bio vlasnik Pančevačke pivare.
Nakon dolaska Đorđevog oca Ignjata iz Minhena, gde je učio i radio u pivari Spatenbrau, grade u Pančevu još veću pivaru, najveću pivaru na Balkanu koja je opstala do 2008. godine.
Đorđe Vajfert je u Pančevu pohađao nemačku osnovnu školu i mađarsku srednju školu, posle čega ga otac šalje u Budimpeštu u Trgovačku akademiju . Odlazi zatim na usavršavanje u Vajenštofen, pored Minhena, gde apsolvira Veliku pivarsku školu.
Po diplomiranju, 1872. godine, Đorđe se vraća u Beograd da pomogne ocu u poslu i zajedno grade novu pivaru na Topčiderskom brdu, a 1873. godine ženi se Marijom Gisner.
Kao iskreni dobrotvori i osnivači javnih i humanitarnih institucija, Vajferti su otvorili Veliko pančevačko katoličko groblje, gde i danas leže posmrtni ostaci članova porodice Vajfert. Iz sopstvenog fonda sagradili su i katoličku Crkvu Svete Ane u Pančevu.
Voleo je Đorđe i životinje, posebno konje, pa je ulagao u ergele i konjički sport uopšte. Kupovinom rudnika mrkog uglja kod Kostolca, rudnika bakra u Boru i rudnika kamenog uglja u Podvisu postaje tvorac modernog rudarstva u Srbiji.
Vajfert je otvorio prvi rudnik u Kostolcu iz veoma praktičnih razloga - ugalj mu je bio neophodan za parnu pivaru u Beogradu. Bio je istraživačkog duha i “vetropir” pa je zatražio i dobio odobrenje srpske vlade da otpočne da istražuje rudna nalazišta po Srbiji.
Vukao je za sobom inženjere i rudare, kupovao opremu, podizao rudarska naselja i trošio velike svote novca, ali, čega se god dotakao, sve je nekako propadalo.
-nastavlja se -
bottom of page