ŽRNOV LETI U VAZDUH
Avala je niska planina koja je za 11 m. izbegla da je zovemo brdom. Nalazi se 16 km. južno od
Beograda, i, kao najsevernija planina Šumadije predstavlja razvođe Save i Dunava. Postoji više mišljenja kako je Avala dobila ime. Možda je najpouzdanije mišljenje je da ime Avala potiče iz 14. veka, od arapske reči „avali“ što znači „golo brdo“, jer, pouzdano se zna da Avala nije bila
pošumljena sve do 19. veka. Na Avali se nalaze brojne znamenitosti ali mi ćemo danas pričati
o jednoj koje više nema, o srednjovekovnom gradu Žrnovu.
Žrnov ili Žrnovan je bila srednjovekovna tvđava smeštena na samom vrhu Avale. Najstarije
utvrđenje na vrhu Avale podigli su Rimljani da bi kontrolisali prilaz Singidunumu (Beogradu) ali i da
bi zaštitili svoje rudnike koje su imali na obroncima Avale stotinak metara ispod vrha. Na mestu nekadašnje rimske utvrde, Srbi u srednjem veku podižu utvrđenje koje Osmanlije zauzimaju 1442. godine ojačavši mu tada istočne i južne delove bedema. Međutim već 1444. godine Segedinskim mirom bivaju primorane na obnovu srpske despotovine i vraćanje tvrđava Srbima. Po smrti Janoša Hunjadija i Đurđa Smederevca 1456. godine Osmanlije ponovo kreću na Srbiju i 1458. godine zauzimaju Žrnov u pokušaju da osvoje Beograd što im ne polazi za rukom.
Padom Beograda 1521.godine Žrnov počinje da gubi svoj strateški značaj. Ne zna se do kada se tačno u Žrnovu nalazila vojna posada, ali se pretpostavlja da je tvrđava napuštena u XVIII veky od kada je prepuštena zubu vremena. Žrnov se sastojao od Gornjeg grada, koji predstavlja srpsku tvrđavu sa malim osmanlijskim proširenjem (1442. godina) i Donjeg grada, bedema koji prati oblik padine i nadovezuje se na Mali grad oko koga se nalazi suvi šanac (posle 1458. godine).
Mali grad imao je osnovu izduženog pravilnog petougla i prostire se pravcem koji odgovara položaju današnjeg spomenika Neznanom Junaku. Ceo severozapadni bedem predstavlja jaka
utvrđena kula, oblika nepravilnog polukruga, glavni štit, pošto je okrenuta niz greben ka najlakšem
prilazu utvrđenju. Od te jake kule bedemi se šire ka vrhu na kome se nalaze dve polukružne kule jedna naspram druge. Odatle se bedemi sužavaju do ravnog jugoistočnog dela bedema na čijoj se sredini nalazi još jedna polukružna kula, dok se u južnom temenu petougla nalazi četvrtasta kula-kapija.
Bedem oko Donjeg grada počinje od jake kule na jugozapad i pravi polukrug ka jugu da bi se
potom dodatno izdužio ka jugoistoku prateći padinu, posle čega se okreće i gotovo pravolinijski
ide na severozapad da bi se spojio sa bedemom Malog grada. Tvrđavu u celosti okružuje suvi šanac koji prati spoljnu liniju bedema. Ulazna kapija u tvrđavu smeštena je na sredini polukružnog dela. Vidljivih ostataka Žrnova danas nema. Dosta dobro očuvani ostaci grada su 1934. godine
dignuti u vazduh po naređenju Aleksandra I Karađorđevića da bi se na vrhu Avale podigao spomenik vojnicima poginulim u Prvom svetskom ratu.
Kompleks spomenika Neznanom Junaku podignut je po nacrtima najvećeg vajara Kraljevine Jugoslavije Ivana Meštrovića.
